بررسی متابونومیکس اثر داروی آرتمیزینین روی فاز ایستائی انگل لیشمانیا ماژور سویه فردلین در شرایط آزمایشگاهی

  سابقه و هدف: بر اساس ‌ تقسیم‌بندی سازمان بهداشت جهانی (WHO) ، بیماری لیشمانیازیس از جمله شش بیماری مهم منطقه حاره‌ای محسوب می‌گردد. هم‌چنین این بیماری در خاورمیانه و کشورهای مدیترانه‌ای نیز شایع می‌باشد. اهمیت کنترل این بیماری، به دلیل افزایش موارد مشاهده شده در بیماران دارای نقص سیستم ایمنی از جمله ایدز می‌باشد و با توجه به نیاز مبرم به داروهای جدید با عوارض کم‌تر برای کنترل و درمان بیماری، تاثیر داروی آرتمیزینین بر روی متابولیت‌های پروماستیگوت‌های انگل لیشمانیا ماژور (سوش فردلین) در شرایط آزمایش‌گاهی در انستیتو پاستور ایران بررسی گردید.   مواد و روش ‌ ها: پس از تعیین IC50 داروی آرتمیزینین بر روی انگل لیشمانیا؛ متابولیت‌های انگل در دو گروه کنترل (بدون دریافت دارو) و گروه مورد آزمایش (دریافت‌کننده دوز مشخص از دارو) با استفاده از روش طیف‌سنجی مغناطیس هستهH NMR مورد بررسی قرار گرفت.   یافته ‌ ها: نتایج مطالعات ما نشان می‌دهد که تغییرات متابولیسم فاز ایستایی پروماستیگوت لیشمانیا سوش فردلین در دو گروه کنترل و گروه تحت اثر داروی آرتمیزینین، از بین 41 متابولیت چرخه متابولیسمی گالاکتوز، تعداد 5 متابولیت بیش‌ترین تغییرات را نشان دادند، لذا متابولیت‌های مسیر گالاکتوز رتبه اول تغییرات را دارد و سپس متابولیت‌های مسیر بیوسنتز اسفنگولیپید و بیوسنتز والین، لوسین وایزولوسین در درجه بعدی اهمیت قرار می‌گیرند.   نتیجه ‌ گیری: داروی آرتمیزینین در شرایط آزمایش‌گاهی با تغییر در متابولیت‌های مربوط به چرخه‌های متابولیسمی مختلف از جمله مسیر متابولیسمی گالاکتوز، مسیر بیوسنتز اسفنگولیپید و هم‌چنین مسیر بیوسنتز والین، لوسین و ایزولوسین منجر به توقف فعالیت انگل لیشمانیا ماژور سویه فردلین گردید. طیف‌های حاصله از آزمون H NMR توسط نرم‌افزار آماری کمومتریکس، اختلاف معنی‌داری را بین متابولیت‌های گروه دریافت‌کننده داروی آرتمیزینین و گروه بدون دریافت دارو نشان داد. با بررسی این تغییرات و شناسایی جایگاه متابولیت‌های مذکور در مسیرهای متابولیکی تغییر یافته می‌توان جهت از بین بردن انگل در جستجوی هدف‌دار ژن‌های موثر در بیان آنزیمی این مسیرها بود که برا ی انگل ضروری هستند و کنترل متابولیکی بالایی را در انگل انجام داده در حالی که کنترل کمی در میزبان دارند. با توجه به اهمیت درمان بیماری لیشمانیوز و نتایج مطالعه حاضر از مسیرهای متابولیسمی تغییر یافته در انگل لیشمانیا، با تمرکز بیش‌تر روی این مسیرها راهی برای بررسی‌های آتی بیماری و کشف داروها و درمان‌های جدید باز می‌گردد.